Regelgeving rond reeën

Om de Wet goed te begrijpen, is het wenselijk enigszins bekend te zijn met de geschiedenis. Het hier in vogelvlucht geschiedkundige resumé, behandelt de voornaamste wettelijke bepalingen op het gebied van de jacht op grote in het wild levende dieren vanaf 1814.

Omgevingswet (1 januari 2024)

Bron: IPLO
Door een groot aantal activiteiten en invloeden staat het voortbestaan van veel dier- en plantsoorten onder druk.

Door de Omgevingswet zijn veel dier- en plantensoorten beschermd. Het gaat om soorten van Europees belang die onder de reikwijdte van de Vogel- en Habitatrichtlijn vallen en om bepaalde soorten van nationaal belang.

Soortenbescherming vindt plaats binnen en buiten het natuurnetwerk Nederland (NNN). Het kan de vorm hebben van wet- en regelgeving. Maar ook van fysieke maatregelen die bescherming, vestiging of uitbreiding van een soortenpopulatie stimuleren. Hiervoor zijn als eerste de provincies verantwoordelijk (artikel 2.18, lid 1, sub f, Omgevingswet; geconsolideerde versie is te vinden via de pagina De Omgevingswet). Ook andere overheden kunnen actief beleid voeren. Zo is het vaststellen van bijvoorbeeld een programma voor soortenbescherming een mogelijkheid.

Reguleren van flora- en fauna-activiteiten Soortenbescherming in de Omgevingswet is verder vooral gericht op het reguleren van flora- en fauna-activiteiten. Het beschermen van soorten reikt echter verder. Andere onderdelen van de wet zijn het reguleren van handel, exoten, populatiebeheer, jacht en schadebestrijding.

Reguleren van flora- en fauna-activiteiten
Soortenbescherming in de Omgevingswet is verder vooral gericht op het reguleren van activiteiten voor, tegen en met flora- en fauna. Het beschermen van soorten reikt namelijk verder. Andere onderdelen van de wet zijn het reguleren van handel, exoten, populatiebeheer, jacht en schadebestrijding.

Wet natuurbescherming (16 december 2015)
Vanaf 2015 verving de Wet Natuurbescherming diverse wetten waaronder de Flora- en Faunawet. Om op het gebied van natuurbescherming te komen tot een integraal en vereenvoudigd wettelijk kader voor het behoud van de biologische diversiteit en een duurzaam gebruik van de bestanddelen daarvan en ter uitvoering van richtlijn 92/43/EEG van de Raad van 21 mei 1992 inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna (PbEG 1992, L 206), richtlijn 2009/147/EG van het Europees Parlement en de Raad van 30 november 2009 inzake het behoud van de vogelstand (PbEU 2010, L 20) en diverse verdragen inzake de biologische diversiteit en de bescherming van bedreigde dier- en plantensoorten en hun natuurlijke leefomgeving.

Flora- en Faunawet d.d. 25 mei 1998 (Ltb. 1998, 402)
Deze wet is in de plaats gekomen van de Jachtwet 1954, de Vogelwet 1936, de Wet Bedreigde Uitheemse Dier- en Plantensoorten en hoofdstuk 5 van de Natuurbeschermingswet (resterende plant- en diersoorten). De Flora- en Faunawet heeft eigenlijk een samenhangend stelsel van regels omvat voor de bescherming van inheemse en uitheemse dier- en plantsoorten.

Dit betekent dat een aantal zaken zijn geregeld door regels die bij Algemeen Maatregel van Bestuur (AMvB) en door Ministeriële Beschikkingen (M.B.'s) onder de Wet zijn gehangen. Daardoor is sneller ingesprongen op ontwikkelingen. De kern van de Flora- en Faunawet heeft namelijk bestaan uit een stelsel van verbodsbepalingen waarop ontheffingen mogelijk zijn geweest. De bepalingen richten zich op het voorkomen van bedreigende handelingen voor sommige dier- en plantensoorten. In de wet zijn grootheden genoemd als intrinsieke waarde, meer soorten onder bescherming, geen populatiebeheer in bepaalde natuurgebieden en decentralisatie van bevoegdheden.

Jachtwet d.d. 8 juni 1977 stb. 387
Deze wetswijziging werd het jachtexamen ingevoerd en bij Koninklijk Besluit van 8 maart 1978 werden de eisen waaraan het jachtexamen moest voldoen, gepubliceerd. Door het volgen van de cursus jachtopleiding werd de kandidaat voor het examen het nodige bijgebracht, zodat de beginnende jagers al redelijke kennis over het wild inclusief reeën kregen. De geslaagde kandidaat zal echter ontdekken dat dat niet voldoende is.

Jachtwet d.d. 3 november 1954 stb. 523
Het doel van deze wet is geweest om nieuwe bepalingen vast te stellen over jagen en regelingen te treffen met betrekking tot schade door wat wild werd genoemd en het behoud van wild. Opening en sluiting van de jacht zijn - gehoord de jachtraad - centraal geregeld en het jachtfonds is toen ingesteld.

Na het inwerking treden van de Jachtwet per 15 juni 1955 werden maatregelen genomen, die als doel hadden een goed functionerend beheer van onder andere de reeën populatie. Zowel de bepalingen van het gebruik van wapens en munitie (21-6-1955) als het zogenaamde wildmerkensysteem (12-1-1956) werden in overleg met de beheerders van toen ingevoerd. Die systematiek werkt nog steeds prima voor de reeën en hun leefomgeving.

Het gevolg is geweest dat de verantwoordelijkheid voor het beheer van reeën niet meer bij de lokale jager lag maar bij de samenwerkende beheerders. Vanuit de toenmalige directie Faunabeheer werd besloten, dat ervan moest worden uitgegaan dat het verantwoorde beheer van reeën slechts kon plaats vinden door een planmatige en gecoördineerde aanpak. Daarom werd in 1956 overgegaan tot een vergunningstelsel en een daarbij horend merkensysteem.

Jachtbepaling 28 juni 1939
In de Jachtbepaling 1939 is bepaald dat de jacht is geopend:

En op reekalveren (reeën die in de loop van het kalenderjaar zijn geboren) in de gemeenten Vorden, Warnsveld en Gorssel van 14 oktober 1939 tot en met 11 november 1939. Reekalveren jagen is in de rest van Nederland in 1939 verboden.

Tot het inwerking treden van de jachtwet 1954 (15-6-1955) was de laatste beschikking met betrekking tot de opening en sluiting van de jacht nog van kracht. In de jachtwet 1954 (15-6-1955) was bepaald dat de jacht op reebokken werd geopend vanaf 25 juli 1955 tot 11 augustus 1955.

Jachtwet d.d. 2 juli 1923 stb. 381
In deze wetswijziging werden wettelijke bepalingen in het belang van de landbouw vooropgesteld, ter voorkoming van wildschade. De heerlijke jachtrechten kwamen te vervallen. De provinciale wildschadecommissies deden hun intrede.

Jagtwet d.d. 13 juni 1857 no. 87
Een herziening van de voorgaande wet waarbij vooral de strafmaatregelen tegen overtredingen
nader zijn uitgewerkt, en ook een verbod 'tot het houden van klopjachten op grofwild'.
Daarna volgen een reeks wetswijzigingen en -aanvullingen. Zo werd bijvoorbeeld bij wet van 14 juli 1904 no. 148 het gebruik van kunstlicht verboden.
Bij wet van 6 oktober 1908 no. 311 wordt 'de jagt en de visscherij' gescheiden.
Vijf Koninklijke Hoogheden hebben - na gemeenschappelijk overleg met de Staten Generaal, van Jagtwet tot Flora- en Faunawet - al deze wetten goedgevonden en verstaan, te weten: Willem, Emma, Wilhelmina, Juliana en Beatrix.

Jagtwet d.d. 6 maart 1852 no. 47
Jagtwet van 6 maart 1852 no.47 bevat wat nadere uitwerkingen van de wet van 1814 en gaat ook wat verder met soortenbeschrijving. Gedeputeerde Staten dienen jaarlijks de openings- en sluitingstijden te bepalen. De Commissaris der Koningin in de provincie doet daarvan aankondiging, ten minste acht dagen voor de opening en sluiting. Tevens werd bepaald 'naar mate de wildstand of plaatselijke omstandigheden zulks vereisen, of de jacht op enige wildsoort niet geopend dan wel beperkt moet worden' en hoeveel stuks grofwild van het mannelijk of vrouwelijk geslacht en hoeveel hazen op één dag, door één jager en bij drijfjachten door alle jagers tezamen mogen worden geschoten. De wolven worden niet meer vermeld maar voor een geschoten moervos werd ƒ 1,50 betaald. Ideaal was dat de Minister van Binnenlandse Zaken de bevoegdheid werd gegeven om 'jagt en visscherij-opzieners' aan te stellen en te ontslaan. Dit gold ook om in het belang van de grondeigenaren onbezoldigde opzieners aan te stellen en te ontslaan. Van alle opgelegde boeten kwam twee derde in 's Rijks schatkist terecht en één derde aan het fonds 'tot onderstand van bejaarde en gebrekkige Jagt- en Visscherij-opzieners, hun weduwen en wezen'. Aan de jachtopzichters kan een premie worden toegekend voor elke bekeuring, door een veroordeling gevolgd. (Bijna analoog aan de huidige verkeerswet overtredingen. Hoe meer PV's des te groter de promotiekans!)

Jagt en Visscherij d.d. 11 juli 1814 no. 29
De voorloper van de regelingen op het gebied van de jacht, was de wet houdende bepalingen op het stuk der Jagt en Visscherij.
Het jagen op grofwild (herten, reeën en hinden) is zonder een speciale permissie verboden. Verbodsbepalingen zoals het jagen op zon- en feestdagen en gedurende de periode tussen zonsondergang en zonsopgang waren toen ook al van kracht. Het openen van de jacht zal 'door den Opperhoutvester, in overleg met de provinciale staten worden geregeld'. De secretarissen van Staat voor de Binnenlandse Zaken en voor Financiën werden belast met de uitvoering van de wet. U ziet, ten aanzien van de inhoud is er in de nieuwe Flora- en Faunawet niet veel veranderd, met uitzondering van het feit dat in de Jachtwet van 1814 voor een geschoten wolf ƒ 25,- en voor een wolvin ƒ 30,- werd betaald.

Vanaf de komst van de voorganger van de Wet Natuurbescherming, de Flora- en Faunawet, bestaat voor de wet de term grofwild niet meer. Veel dieren die daar toen onder vielen zoals de reeën, zijn beschermde dieren geworden. Het beheren van de populatie reeën door ze te doden is nu alleen nog mogelijk op basis van een provinciale ontheffing of aanwijzing. De wettelijk verantwoordelijkheid voor het beheer van reeën ligt nu bij de provinciale overheid. Die bepaalt insamenwerking met de direct belanghebbenden de invloeden op het ree.

Daarmee is de verantwoordelijkheid van de jachthouder voor de instandhouding van deze diersoort vervallen. Voor het beheer van soorten en de bestrijding van schade stellen provincies faunabeleid vast. De uitvoering van dat beleid gaat op basis van faunabeheerplannen.

Gedeputeerde Staten (GS) kunnen het beheren van de populatie reeën toestaan. Dat doen zij op basis van bijzondere vrijstellingen, ontheffingen en vergunningen, artikelen 67 en 68 van de Flora- en faunawet. Dat kan alleen worden toegestaan in aan één gesloten gebieden van ten minste 5 000 hectare op basis van een voor die gronden geldig faunabeheerplan. De eisen aan het faunabeheerplan vragen aan uitvoerders van dat plan een gedegen onderbouwing van de maatregelen.

De gegevens voor de faunabeheerplannen komt vooral uit gegevens verzameld door grondeigenaren en faunabeheerders.