Zintuigen van het ree

De zintuigen van het ree zijn bijzonder goed geschikt voor het overleven in de bosrand en in ruigte. Het ree is in staat heel goed bewegingen te zien en geluiden te herkennen. Het ruiken is ook zeer goed ontwikkeld. De afstand waarop een ree geuren kan waarnemen wordt geschat op 300 - 400 meter. Het is niet moeilijk voor te stellen dat de zintuigen elkaar versterken naarmate de afstand van bijvoorbeeld een predator tot het ree kleiner wordt. Ook voor ons als mens zijn zintuigen essentieel bij het waarnemen.

Geluid, licht, warmte en mogelijk zelfs smaak zijn trillingen die onze zintuigen prikkelen. We gebruiken deze trillingen, we leren ervan en ontwikkelen daarmee onze hulpmiddelen zoals lampen, (wild)spiegels en warmte(beeld) sensoren. We meten bijv. het effect van spiegels en reflectoren door het licht te meten. En hoewel we die reflectie van het oorspronkelijke licht bijna niet kunnen meten zien we die reflectie wel. We onthouden wat we zien met de ervaring. We worden daardoor bijvoorbeeld extra voorzichtig als we koplampen denken te zien en we denken dat we veilig zijn als deze niet bewegen. Dat heeft invloed op het aantal aanrijdingen.

De trillingen worden veroorzaakt door wat we in de natuurkunde een golfbeweging van energie  (gewicht x snelheid) noemen. We spreken ook wel van straling van energie. We zien trillingen bijvoorbeeld in golven als we een steen in het water gooien.

De frequentie van licht en geluid wordt gemeten in Hertz (Hz), het aantal trillingen per seconde, maar het menselijk oor kan alleen geluid horen binnen het bereik van 20 tot 20.000 Hz.

Licht, dat uit veel hogere frequenties bestaat (ongeveer 400 tot 700 terahertz), wordt door mensen als verschillende kleuren waargenomen, terwijl bij geluid een hogere frequentie een hogere toonhoogte betekent.

Frequentie van Geluid

• Bereik: Het menselijk gehoor werkt tussen 20 Hz en 20.000 Hz.
• Betekenis: Hoe hoger de frequentie, hoe hoger de toon van het geluid.
• Toepassingen: Een basgitaar produceert een lage frequentie, terwijl een dwarsfluit een hoge frequentie heeft.

Frequentie van Licht

• Bereik: Het voor mensen zichtbare licht valt binnen een frequentiebereik van ongeveer 400 terahertz (THz) tot 700 THz (1 THz = 1 biljoen Hz). 
• Betekenis: De verschillende frequenties binnen het zichtbare licht worden door mensen waargenomen als verschillende kleuren. 

Belangrijkste verschillen

• Aard: Geluid ontstaat door golven te voelen, terwijl licht als beeld zichtbare golven zijn. Dit betekent dat er geen voor zintuigen van mensen waarneembare overeenkomst is tussen de trillingen van geluid en licht.
• Schaal: De frequentie van licht ligt vele malen hoger dan die van geluid.
• Perceptie: Mens en dier kunnen geluid waarnemen en licht zien. Welke deel van de trillingen worden gehoord en welk deel gezien is per soort specifiek.

We weten nu dat veel diersoorten zoals het ree anders zien en horen als mensen. Het is daarom een uitdaging om hulpmiddelen voor dieren zoals reeën te ontwikkelen. Bijvoorbeeld: Hoe meet je of een ree iets ziet of hoort? Dat doe je door de dieren goed te observeren. Zo weten we uit onderzoek dat als we reeën in het licht zetten bijv. van koplampen zij extra voorzichtig zijn.  

Naast zien en horen kennen we ook ruiken, proeven en voelen. Ruiken en proeven lijken veel op elkaar. Geur- en smaakprikkels worden via zenuwen doorgegeven aan de hersenen. Het grote aantal smaakpapillen bevestigt dat het ree in staat is voedsel op smaak te selecteren.

Over het tasten en voelen door het ree is niet veel bekend. Er bevinden zich stugge snor- of tastharen in de omgeving van de mond en de neus.

Voor meer informatie:
Evolution of Topics in Physics since 1860: Thermal Radiation, Black Body Theory and the Birth of Quantum Physics
Trillingen-golven-licht-geluid

Het gehoor van het ree is heel goed ontwikkeld. Zij kunnen met hun oren in staat om geluiden te herkennen en de richting van het geluid te bepalen. Dat kunnen zij onder andere door de oorschelpen afzonderlijk te draaien. Het dichtslaan van een autodeur, het gehijg van een hond, of het geluid van een brekende tak naast een wandelpad kan ze al doen vluchten. Herhaalt zich dat echter en leidt het geluid niet tot meer storing, dan treedt snel gewenning op.

Het ree weet goed te onderscheiden of een geluid wel of geen gevaar betekent. Ze wennen bijvoorbeeld binnen een dag aan een onbekend geluid. Het geluidsvolume is daarbij niet van belang. De tractor, een straaljager of het geraas van verkeer op een weg verontrust ze niet.

Het proeven van het ree gebeurt door middel van smaakpapillen. De smaakpapillen zorgen dat een bepaalde smaak, in de vorm van signalen, ook wel prikkels genoemd, via zenuwen worden doorgegeven aan de hersenen. Reeën hebben een groot aantal smaakpapillen die bevestigen dat een ree goed in staat is voedsel op smaak te selecteren. Die smaakpapillen ziten in de neus, de mondholte en aan de tong.

De smaak van voedsel en sappen kan dus worden geproefd maar ook in de lucht worden geroken. Onderzoek heeft uitgewezen dat reeën voorkeur hebben voor plantensoorten met bepaalde smaakstoffen.

Over het voelen van het ree is niet veel bekend. Er bevinden zich stugge tastharen in de omgeving van de mond en de neus maar deze lijken niet geschikt om het zien te vervangen. Dieren die zich in het duister voortbewegen en voorzichtig hun voedsel tot zich moeten nemen hebben dit vaak wel. De signalen van de snorharen worden via zenuwen naar de hersenen geleid. Er is echter geen specifiek gedrag bekend waarbij deze worden gebruikt. Wel zien we reeën voorzichtig voedsel in de bek nemen waarbij het nog de vraag is of zij alleen proeven of dat zij ook voelen of hetgeen ze in de bek nemen wel eetbaar is. Omdat het ree in de randen van bos en veld leeft daar waar de dekking dicht is kan het zijn dat voelen niet belangrijk is. Misschien is daardoor de tast als hulpmiddel minder ontwikkeld.