Kijk de video: Wolven in Nederland
https://www.over-reeen.nl/portals/0/afbeeldingen/video/Wolven_in_Nederland_256.jpg
https://www.over-reeen.nl/portals/0/video/wel_en_wee_ree.mp4
Geproduceerd door: EntingFilmsvoor: Vara
Dit item heeft EntingFilms in 2009 gemaakt. Toen was de wolf in het nieuws omdat ze in de buurt van de Nederlandse grens waren gesignaleerd. De wolven in deze video zijn in Duitsland gefilmd. Half september 2011 is de wolf voor het eerst weer in Nederland gesignaleerd. De wolf... is terug.

2011-09-19T00:00:00+01:00

Predatie

Bijgewerkt: 2024-07-26T13:30:00+01:00

Vleeseters worden ook wel predatoren genoemd. Predatie is een belangrijk ecologisch proces dat invloed heeft op de leefbaarheid van een bepaalde omgeving. Bij veel natuurliefhebbers leeft er een diep verlangen naar een natuur waar ecologische processen kunnen plaatsvinden. Reeën zijn daarin buit voor vleeseters.

Vlees wordt gegeten door zowel carnivoren als omnivoren. Dat waren voor reeën in Nederland de bruine beer, de wolf, de lynx, de vos, het wilde zwijn, de mens en enkele grote roofvogels.

In hoeverre mensen de concurrentie en terugkeer van predatoren accepteren is nog een grote vraag. Het probleem bij het terug laten komen van meer natuurlijke processen is dat vrijwel niemand die roofdieren in zijn achtertuin wil. De vraag is steeds of het samenleven van die grote vleeseters en de mens als een bedreiging moet worden gezien, bijvoorbeeld om het gedrag van reeën te beïnvloeden. Belangrijker is de vraag kunnen we wel zonder predatie.

Natuurontwikkeling brengt met zich mee dat de predatoren min of meer vanzelf opduiken en zich handhaven bijvoorbeeld de wolf in 2015. Op verzoek van het Faunafonds onderzochten Ark Natuurontwikkeling en Van Bommel Faunawerk daarom welke maatregelen het beste werken om het doden van bijvoorbeeld schapen door wolven te voorkomen.

In 2018 gepubliceerd onderzoek laat zien dat de wolf een positief effect kan hebben op het Nederlandse landschap. Dat geldt vooral voor gebieden met een dichtheid aan herten of reeën die nauwelijks ontwikkeling van jonge boompjes toestaat, omdat de jonge scheuten frequent worden gegeten. De roofdieren creëren een ‘landschap van angst’ waardoor hun prooidieren zoals het ree leven in gebieden met relatief veilige en onveilige plekken. Op de veilige plekken is de kans dat reeën door een predator worden gedood kleiner. Het predatierisico voor reeën dichtbij menselijke bebouwing is dan ook kleiner ver van die menselijke bebouwing vandaan. Op kleinere schaal zijn de prooidieren waakzamer in de buurt van mogelijke hinderlagen zoals omgevallen boomstammen van 1 meter hoog en meer dan 12 meter lang. Het blijkt dat zulke stammen op plekken met een laag risico het aanvreten met 20% verminderen tot op een afstand van 4 meter, terwijl op plekken met een hoog risico de vermindering door boomstammen 38% is en tot wel 16 meter van de boomstam.

De kans dat dit fenomeen optreedt neemt jaar op jaar toe sinds het ree als beschermde diersoort is beheerd en de predatoren in Nederland in soorten en aantallen toenemen. Dat heeft gezorgd voor een enorme toename en verspreiding van de aantallen reeën in Nederland. Dezelfde benadering van beschermen in combinatie met populatiebeheer heeft hoogstwaarschijnlijk gezorgd voor meer en grotere verspreiding van lynxen, wolven en bruine beren in Europa.

Afbeelding: Bruine-beer


De bruine-beer (Ursus arctos) komt in de Scandinavische landen, Oost- en Midden-Europa en in Rusland in grote aantallen voor. Sinds de Tweede Wereldoorlog is de stand in Europa met drie procent per jaar gegroeid terwijl de beer vrijwel overal bejaagd wordt. In Europees Rusland leven er ongeveer 30.000, in Scandinavië ongeveer 4000 en in de rest van Europa ongeveer 16.000. Buiten Rusland leven de meeste beren in de Karpaten, een ruige bergketen die dwars door Midden-Europa loopt.

Spanje en Italië hebben enkele kleine populaties. In Siberisch Rusland leven ongeveer 11.000 bruine beren, die weinig problemen geven. Rusland heeft een afschot plan voor ongeveer 10.000 beren per jaar (7% van de populatie), waarvan er 4000 worden geschoten. De stand neemt nog steeds toe. Beren eten overwegend vegetarisch voedsel (93%). In een gebied met veehouderij kunnen ze de smaak van schaap of koe te pakken krijgen en enorme slachtingen aanrichten. Bijenkorven zijn ook een geliefd doel. Daarnaast kunnen beren een gevaar vormen voor de mens. Jaarlijks worden in midden- en Oost-Europa tientallen mensen (bijv. paddenstoelenzoekers) door een beer gedood.

De predatie van beren op jachtwild is beperkt. Illegaal afschot ter bescherming van de wildstand is nihil. In een land als Kroatië waar meer dan duizend beren leven, houden ze de beren weg uit de bewoonde en agrarische gebieden door slachtafval en kadavers in de bergbossen neer te leggen. Overlast wordt zo vermeden. In zowel Scandinavië als midden- en Oost-Europa zijn de geschikte biotopen volledig bezet. Verdere uitbreiding van de stand in midden Europa zal leiden tot een trek naar het dichtbevolkte West-Europa. Dat zal grote problemen opleveren. In een aantal landen worden de beren geclassificeerd op basis van het gevaar en de overlast die ze opleveren. Daarop wordt dan het selectieve afschot gebaseerd.

Een biologisch verantwoorde selectie van afschot beren ter stabilisatie van een populatie blijkt niet eenvoudig. Het schieten van een grote (trofee) beer is mogelijk schadelijk voor de populatie, omdat daardoor minder sterke exemplaren zich voortplanten. Als een volwassen mannelijke beer wordt geschoten, zal de beer die bij de berin zijn plaats inneemt, vaak de onvolwassen jongen van zijn voorganger doden. Bij leeuwen is dat een bekend verschijnsel de trofeejacht wordt daar selectief alleen op zeer oude mannelijke leeuwen gejaagd die aan uiterlijke kenmerken herkenbaar zijn en niet meer meedoen aan de voortplanting. Bij de Bruine-beer is nog veel onderzoek nodig om de stand zo verantwoord mogelijk te kunnen beheren

Afbeelding: Lynx


De lynx (Lynx lynx) is een katachtige zo groot als een middelgrote hond. De lynx leeft in de bossen van Europa en Azië. De prooi bemachtigt het dier hoofdzakelijk via de aanzit, door zijn prooi vanaf een tak of rots te bespringen. Naast kleine zoogdieren zijn reeën een belangrijke prooi. Verschillende sprekers melden dat een links 50 tot 70 hoefdieren per jaar dood, voornamelijk ree.

De lynx populatie groeit onder gunstige omstandigheden. In Zwitserland en Duitsland was de lynx uitgestorven, maar is weer uitgezet. De Duitse populaties in de Harz en het Beierse Nationale Park zijn stabiel. Inmiddels zijn de dieren tot op een vijftig kilometer van de grens met Nederland waargenomen.

In Zwitserland leeft de lynx nu in alle kantons en de stand breidt zich verder uit naar Frankrijk. In veel Europese landen is de lynx volledig beschermd. In de meeste Midden- en Noord-Europese landen is er een beperkt afschot toegestaan. Noorwegen, Zweden en Finland kennen een gezamenlijk bestand van enkele duizenden exemplaren en het jaarlijks afschot bedraagt enkele honderden stuks.

Lees het wetenschappelijk onderzoek naar verspreiding Profile, status and conservation of the Eurasian lynx.
In Nederland bereiden we ons voor op de komst van de lynx.

Vos

Afbeelding: Vos met reekalf


De vos (Vulpes vulpes) jaagt niet op volwassen reeën. De prooi kost de vos te veel moeite om te bemachtigen. Wel zien we vossen in het voorjaar reekalveren naar hun jongen brengen en vinden we resten rond de vossenburcht. Van de reekalveren die we op de foto's zien is niet te zien waardoor zij zijn gedood. Wel kun je zien dat als vossen een reekalf vinden deze meenemen.

In de afgelopen tachtig jaar is het aantal reeën en vossen in Nederland toegenomen. Daar waar de vossen bejaagd worden hebben zij geen grote invloed op de reeën dichtheid. Daar waar vossen beschermd worden zijn hoogstwaarschijnlijk andere invloeden de oorzaak dat de dichtheid aan reeën afneemt. Ook in die gevallen profiteert de vos in van de sterfte. De reeën lijken een welkome afwisseling op het menu van de vos.

Afbeelding: wolf


De wolf (Lupus lupus) komt op het dichtbevolkte westen na, overal in Europa voor. Daarbij is sprake van een trek naar het Westen. Wolven kunnen grote afstanden overbruggen.

In de Baltische staten had de kerk bepaald dat wie 11 wolven had geschoten, rechtstreeks naar de hemel ging. Vroeger had men kortom niet veel op met wolven. Sinds betrekkelijk korte tijd neemt het aantal wolven in Europa snel toe. In Nederland is voor het eerst sinds 116 jaar in 2013 wolf dood gevonden langs de straat. Uit eindelijk bleek het een, vermoedelijk, ergens anders gedode wolf te zijn.

De Russische autoriteiten vinden dat er een te grote populatie aan wolven (ruim 40.000) is ten opzichte van het bestand aan wilde hoefdieren. Het beheerplan wordt er onvoldoende uitgevoerd. Uit onderzoek weet men dat iedere 10 jaar wolven uit Rusland naar Noorwegen trekken (1100 km.)

In de Baltische staten leven er nu ongeveer 1000, die actief beheerd worden en weinig problemen opleveren. In de Scandinavische landen breidt het aantal wolven zich vanuit het oosten sterk uit. Finland heeft nu 30 roedels wolven (ongeveer 150 stuks) en wil terug naar 25 roedels. Het prille bestand aan wilde rendieren is inmiddels bijna weer verdwenen.

Duitsland heeft inmiddels diverse roedels. Waarvan de jongen inmiddels tot in Nederland uitzwermen. Lees voor meer informatie Wolfsmonitoring. Ook in het oosten van Frankrijk zijn wolven gesignaleerd.

Noordwest-Spanje heeft een populatie van ongeveer 1500 wolven. De populatie wordt daar beheerd, waarbij de provincie de afschotquota bepaalt.

Zowel in Italië als Griekenland leven 600 wolven, die volledig beschermd zijn. Gedupeerde veehouders ontvangen daar schade-uitkeringen.

In veel landen is de wolf momenteel volledig beschermd waarbij men in sommige landen de populatie door populatiebeheer inclusief beheerjacht op peil probeert te houden.

Het aantal wolven was een ecologisch probleem (te weinig wolven), inmiddels vormt hij een sociaaleconomisch probleem (op sommige plaatsen veel wolven).

Afbeelding: Reeën in de koeling voor de mens.


De mens (Homo sapiens) is de vleeseter die anno 2024 de meeste reeën uit de populatie dood. Is het niet als slachtoffer van landbouw, verdrinken of verkeer dan is het wel als jager. Circa 75% van de jaarlijkse aanwas wordt op deze manier gedood en opgegeten. We vinden de reeën terug op ons bord via de supermarkt, de poelier, een jager en via de menukaart van een restaurant. De reeën zijn een heerlijk stukje vlees. Daarmee heeft de mens als 'predator' een grote invloed op de populatie reeën.

Cookies instellen